Parafia miejscem głoszenia Ewangelii nadziei
List Pasterski na Wielki Post 2006
1. Czas się wypełnił i bliskie jest Królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię (Mk 1, 15).
Na początku Wielkiego Postu, Kościół zwraca naszą uwagę na chrzest, poprzez który Pan Bóg włączył nas, jako swoje dzieci, do Chrystusowego Kościoła. Dokonało się to przez posługę kapłana przy chrzcielnicy, zwykle w naszym, parafialnym kościele. Wielki Post, święty czas refleksji nad naszym życiem, czas nawrócenia, niech stanie się także czasem refleksji nad rodziną parafialną, która każdego ochrzczonego przyjmuje do siebie i pomaga mu świadomie ukształtować w sobie obraz Pana Boga.
2. Parafia – miejscem głoszenia Ewangelii nadziei.
W Liście Pasterskim na I Niedzielę Adwentu 2005 roku zapowiedziałem temat nowego roku duszpasterskiego na rok 2006: Parafia – miejscem głoszenia Ewangelii nadziei.
Temu tematowi dużą część przemówienia do trzeciej grupy biskupów polskich przybyłych z wizytą do grobów Apostolskich poświęcił Ojciec Święty Benedykt XVI. Na wstępie przypomniał, że parafia jest podstawowym środowiskiem w strukturze Kościoła i przytacza na potwierdzenie tej tezy wypowiedź Soboru Watykańskiego II:
Parafia dostarcza naocznego przykładu apostolstwa wspólnotowego, gromadząc w jedno wszelkie występujące w jej obrębie różnorakie właściwości ludzkie i wszczepiając je w powszechność Kościoła. Niech świeccy przyzwyczajają się działać w parafii w ścisłej jedności ze swoimi kapłanami, przedstawiać wspólnocie Kościoła problemy własne i świata oraz sprawy dotyczące zbawienia celem wspólnego ich omówienia i rozwiązania; współpracować w miarę sił we wszystkich poczynaniach apostolskich i misyjnych swojej kościelnej rodziny. (por.: Wat. II: Dekret o Apostolstwie Świeckich, Rozdz. III: Różne Dziedziny Apostolstwa, nr. 10).
W niniejszym Liście pragnę przytoczyć najważniejsze wskazania Ojca Świętego dotyczące naszego udziału w życiu parafii.
3. Parafia jako kościelna wspólnota i kościelna rodzina.
Katechizm Kościoła Katolickiego wyjaśnia strukturę i zadania wspólnoty parafialnej:
Parafia jest (…)wspólnotą wiernych,(…) nad którą troskę pasterską, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi. Jest ona miejscem, gdzie wszyscy wierni mogą się zgromadzić na niedzielną celebrację Eucharystii. Parafia wprowadza lud chrześcijański do uczestniczenia w życiu liturgicznym i gromadzi go podczas tej celebracji; głosi zbawczą naukę Chrystusa; praktykuje miłość Pana w dobrych i braterskich uczynkach (KKK, 2179).
Biskup powołując do istnienia parafię troszczy się, aby mogła ona należycie spełniać swoje zadania. Dlatego, w miarę możliwości, tworzy się takie wspólnoty parafialne, w których – jak uczy Benedykt XVI – kapłani mogliby utrzymywać duszpasterskie kontakty ze wszystkimi środowiskami, starać się poznawać potrzeby duchowe i materialne parafian. Nie zawsze, ze względu na zewnętrzne trudności, nowe wspólnoty parafialne mogły swobodnie rodzić się do samodzielnego życia. Obecnie, w naszej Archidiecezji Białostockiej staramy się nadrobić powstałe zaległości.
Parafia jest „wspólnotą kościelną”, a więc zorganizowaną zgodnie z prawem Kościoła. Nie jest partią, czy stowarzyszeniem o charakterze społecznym czy dobroczynnym. Jest bardziej podobna do rodziny, której członkowie, niezależnie od wieku lub wykształcenia, złączeni są miłością jako dzieci Boga Ojca. Parafia jest także wspólnotą służącą dla zaspokojenia najważniejszych potrzeb parafian ubogich. Benedykt XVI w Encyklice: Bóg jest miłością, uczy: we wspólnocie wierzących nie może być takiej formy ubóstwa, by komuś odmówiono dóbr koniecznych do godnego życia (por. nr 20; 25). Wspólnota parafialna nie zamyka się w sobie. Jest otwarta na wszystkich, którzy drogę swojego życia pragną złączyć z Chrystusem Zbawicielem człowieka.
4. Zaangażowanie świeckich w życie parafii.
Ojciec Święty we wspomnianym przemówieniu do biskupów polskich, mówi: Ważny jest (…) aktywny udział ludzi świeckich w tworzeniu tej wspólnoty. Myślę tu przede wszystkim o Radach Duszpasterskich i Radach do spraw Ekonomicznych (…). Współpraca Rad z duszpasterzami powinna zawsze przebiegać w duchu wspólnej troski o dobro wiernych.
Historię Kościoła w Polsce, zwłaszcza w ostatnich stuleciach, można nazwać historią bohaterskiej jego obrony przez ludzi świeckich, zwłaszcza w wymiarach własnej parafii. Dzięki zdecydowanej i odpowiedzialnej postawie parafian, kościoły zachowano od zbezczeszczenia, zrujnowane świątynie odbudowywano, nierzadko parafianie skutecznie bronili swoich duszpasterzy przed represjami. Także dzisiaj jesteśmy świadkami ofiarnej troski parafian o swój kościół czy parafialną kaplicę, a także o swoich duszpasterzy.
Obecnie słusznie czy niesłusznie panuje opinia, że Polacy nie potrafią żyć w zgodzie, że potrafią sobie tylko przeszkadzać… Może wiele jest w tym gorzkiej prawdy. Ośmielam się jednak stwierdzić, że w tej smutnej współczesności, jedna instytucja funkcjonuje normalnie: to właśnie parafia. Tutaj ludzie potrafią czuć się wspólnotą. Zbierają się w każdą niedzielę, a nawet częściej na wspólną modlitwę, i jest im razem dobrze. Nie oskarżając innych, sami biorą udział w świętych ćwiczeniach rekolekcyjnych, aby dobrze przygotować się do oczyszczenia swojego sumienia w sakramencie pojednania. Z naszych parafii płynie nieustanna modlitwa o miłosierdzie dla nas i całego świata. Parafianie będąc często ubodzy, nie żałują swojego grosza, aby ich kościół wyglądał pięknie, a także przychodząc z pomocą potrzebującym. A nawet tam, gdzie wspólnoty parafialne dopiero zaczynają istnieć, wierni potrafią się zjednoczyć ze swoim proboszczem we wspólnym wysiłku nad tworzeniem struktur duszpasterskich. Ojciec Święty zachęca nas do pielęgnowania tej pięknej współpracy świeckich w Kościele. Dzisiaj najpilniejszą sprawą jest włączenie do aktywnego działania we wspólnotach parafialnych młodego pokolenia. Nie wystarczy sama zachęta ze strony duszpasterzy, jeżeli nie będzie dobrego przykładu i zachęty ze strony starszego pokolenia. Drodzy Rodzice! Uczcie swoje dzieci troski o własną parafię. Niech od Was nauczą się kochać swój kościół parafialny jak własny dom. Niech młode pokolenie odkryje w swojej parafii to, czego zawsze pragnie najbardziej: pełną wzajemnej życzliwości i miłości wspólnotę.
5. Parafia: wspólnotą wspólnot.
Jakkolwiek wspólnota parafialna realizuje wszystkie, podstawowe zadania duszpasterskie dla dobra wiernych, to jej dynamizm uzależniony jest od istnienia w niej różnorodnych, mniejszych wspólnot. Koła Żywego Różańca, czy Czciciele Miłosierdzia Bożego, czy oazowy ruch Światło-Życie, schole czy chóry, czy nawet przyparafialne kluby sportowe lub zespoły teatralne, są jakby parafialnymi szkołami, w których dorośli i młodzież uczą się wyrastać ponad przeciętność i włączać się w tworzenie wspólnego dobra. Szczególne znaczenie posiadają parafialne zespoły CARITAS. Dzięki nim parafia spełnia swoje niezwykle ważne zadanie pomagania tym, którzy znajdują się w potrzebie. Pamiętajmy, że działalność charytatywna zawsze w Kościele była tak samo ważna jak wyznanie wiary. Benedykt XVI w Encyklice: Bóg jest miłością, uczy: Kościół jako rodzina Boża, powinien być dziś, tak jak wczoraj, miejscem wzajemnej pomocy i równocześnie miejscem gotowości do służenia wszystkim potrzebującym pomocy, nawet tym, którzy pozostają poza nim (nr 32).
6. Parafialna katecheza dorosłych.
Ojciec Święty Benedykt XVI bardzo mocno podkreśla potrzebę katechezy dorosłych: Katecheza parafialna nie tylko pomaga w pogłębianiu wiedzy religijnej, ale przede wszystkim ułatwia włączanie młodego pokolenia w aktywne życie wspólnoty parafialnej.
Katecheza dorosłych zawsze istniała w naszych parafiach, np.: w formie kazań katechizmowych, konferencji rekolekcyjnych i stanowych, katechez przedmałżeńskich. Niemniej obserwujemy dziś bolesny rozdźwięk między często wysokim wykształceniem świeckim wiernych a jednoczesnym wtórnym analfabetyzmem dorosłych w dziedzinie religijnej. Widać to najbardziej u ludzi młodych przygotowujących się do sakramentu małżeństwa. Wielu z nich prezentuje niski poziom wiedzy i świadomości religijnej. Tymczasem niemal każdy dzień dostarcza nam niezwykle ważnych pytań, domagających się odpowiedzi z punktu widzenia religijnego i moralnego. W konfrontacji z propozycjami, które w pogoni za zyskiem nie wahają się narażać życie ludzkie na całkowitą ruinę, trzeba stanąć na mocnym fundamencie wiedzy i formacji religijnej. Co więcej, zdobywając samemu światło wiary, można nim służyć innym. W ten sposób parafialna katecheza dorosłych stanie się sposobem dźwigania do radości życia tych, którzy nadzieję utracili. Zachęcam gorąco członków parafialnych wspólnot modlitewnych, a także wszystkich, bogatych w życiowe doświadczenie wiary, o włączanie się w grono animatorów katechezy parafialnej.
7. Parafia wspólnotą eucharystyczną.
Wspomniana katecheza dorosłych, jak uczy Benedykt XVI, oparta na Piśmie Świętym i na Magisterium Kościoła, powinna koncentrować się na doświadczeniu sakramentalnym, a szczególnie na przeżywaniu misterium Eucharystii. Obecny Ojciec Święty przypomina nam naukę Jana Pawła II: (…), że niedzielna Eucharystia jest „miejscem uprzywilejowanym, w którym nieustannie głosi się i kultywuje komunię”. To prawda, że – jak podkreśla Ojciec Święty – w Polsce udział wiernych w niedzielnej Mszy Świętej jest liczny. Ale my sami wiemy, że ten udział nie jest taki jak powinien być. Statystyki kościelne podają, że w każdą niedzielę jest obecnych na Mszy Świętej poniżej 40% wiernych. Odliczając małe dzieci czy chorych, a także usprawiedliwionych, wynik statystyczny wydaje się być zupełnie dobry. Niemniej, są tacy nasi bracia i siostry, którzy zbyt lekko z tego spotkania z Bogiem rezygnują. Szczególną troskę budzi młodzież a także dzieci. Wszyscy oni pięknie korzystają z nauki religii, natomiast w najważniejszym momencie tygodnia są zwykle nieobecni. Zwracamy się z gorącym apelem do rodziców, aby przez dobry przykład i serdeczną zachętę włączali swoje dzieci do eucharystycznej wspólnoty podczas coniedzielnej Mszy Świętej.
Zakończenie
Wielki Post jest czasem pokuty i nawrócenia. Liturgia wielkopostna, nabożeństwa i praktyki pokutne, a zwłaszcza rekolekcje wielkopostne są okazją do prawidłowej oceny własnego życia, do odrzucenia błędów, naprawy wyrządzonych krzywd i rozpoczęcia na nowo życia w przyjaźni z Bogiem. W tym świętym czasie zwróćmy także baczniejszą uwagę na to środowisko, w którym jako ludzie wierzący żyjemy, czyli na naszą parafię. Może grzeszymy wobec niej zaniedbaniem, obojętnością, brakiem udziału w jej życiu. Akt wiary wobec Boga może dokonywać się w głębi naszego serca, ale wyznanie tej wiary dokonuje się wobec ludzi. Parafia jest najbliższym kręgiem ludzi, gdzie mamy okazję wyznać swoją wiarę i dać jej świadectwo przez dobre czyny. Czas się wypełnił i bliskie jest Królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię (Mk 1, 15).
Na święty czas Wielkiego Postu, który prowadzi do radosnego Zmartwychwstania, z serca błogosławię w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
Abp Wojciech Ziemba
METROPOLITA BIAŁOSTOCKI
Białystok, I Niedziela Wielkiego Postu 2006.